Ulaştırma ve Lojistik Kongreleri

Yük Taşımacılığında Otonom Araçlar: Teknik, Hukuki ve Sosyal Boyutlara Dayalı Bir Uygulama Çerçevesi

Fatih Canıtez
İstanbul Elektrik Tramvay ve Tünel İşletmeleri Genel Müdürlüğü, İstanbul, Türkiye

Çalışma kapsamında, dünya çapında giderek yaygınlaşmakta olan otonom (sürücüsüz) araçların lojistik taşımacılıkta kullanılmasına yönelik teknik, sosyal ve hukuki boyutlar incelenecektir. Literatürde daha çok yolcu taşımacılığı yönü ele alınan otonom araçların yük taşımacılığında kullanılması birçok fırsatları ve engelleri de beraberinde getirmektedir. Her ne kadar güvenlik düzeyinin artması, daha az sürücü personel ihtiyacı ve beraberinde getirdiği maliyetlerin azalması gibi faydaları olsa da otonom araçların uygulamaya geçirilmesi ciddi anlamda teknik altyapı yatırımı, hukuki düzenleme ve politika yapım süreçlerinin buna göre adaptasyonu gibi büyük çaplı dönüşümleri de beraberinde getirmektedir. Sürücülere ihtiyaç duyulmayan otonom lojistik taşımacılığının sosyal sonuçları da dikkate alınmalıdır. Lojistik sektörünün ülkemiz için ekonomik önemi düşünüldüğünde sektörde maliyetlerin azaltılmasını sağlayacak bu teknolojinin artılarının ve eksilerinin bir arada düşünülmesi önem arz etmektedir. Bu kapsamda, bu çalışmanın başta Türkiye özelinde olmak üzere gerek otonom araçlar literatürüne gerekse de lojistik taşımacılık literatürüne katkı sağlaması hedeflenmektedir.

Çalışma; otonom araçların lojistik sektörüne yönelik teknik, hukuki ve sosyal yönlerinin araştırıldığı geniş çaplı bir literatür taramasını içermekte ve Türkiye özelinde vaka analizi yöntemini kullanmaktadır. Uluslararası ölçekte iyi uygulamaların da içerildiği, teorik ve uygulamalı bir çalışma düşünülmektedir.

Çalışma sonucunda, Türkiye özelinde lojistik taşımacılık sektöründe otonom araçların kullanılmaya başlanması için teknik altyapı, hukuki ve sosyal düzenlemelere yönelik ne gibi dönüşümlerin yapılması gerektiğine dair teorik bir çerçeve ve uygulamaya yönelik bir yol haritası sunulmaktadır. Otonom araçların şimdiye kadar yolcu taşımacılığı üzerinden ele alınmasının ötesinde yük taşımacılığına yönelik boyutlarının Türkiye özelinde ele alınması çalışmanın en özgün yanıdır. Bu kapsamda önerilecek olan uygulama yol haritası ve teorik çerçeve çalışmanın bir diğer özgün boyutudur. Türkiye özelinde otonom araçların uygulanmasına yönelik yapılan çalışmaların azlığı ve bununla ilgili olarak veri ve bilginin kısıtlı oluşu çalışmanın en önemli kısıtıdır. Gerek hükümet politikaları düzeyinde gerekse de özel sektör girişimleri düzeyinde otonom araçlara dair yapılan çalışmaların azlığı mevcut durum analizinin kısıtlı olmasına sebep olabilecektir. Diğer taraftan, bu konuda artırılacak farkındalığın da çalışmanın bu kısıtını bir fırsata dönüştürmesi arzu edilmektedir.

Anahtar Kelimeler: Otonom Araçlar, Yasal Çerçeve, Lojistik, Geçiş Süreci