Ulaştırma ve Lojistik Kongreleri

Hizmet İçi Eğitim Alan Çalışanlarda İş Tatmininin İşten Ayrılma Niyetine Etkisi: Havalimanı Çalışanları Örneği

İsmail Bakan
Prof. Dr., Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Kahramanmaraş, Türkiye

Tuba Büyükbeşe
Doç. Dr., Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Kahramanmaraş, Türkiye

Burcu Erşahan
Doç. Dr., Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Kahramanmaraş, Türkiye

Yüzyılımızda yaşanmakta olan sosyal, ekonomik ve teknolojik alandaki hızlı ve sürekli değişmeler, işletmelerin rekabet edebilmesi ve sürdürülebilir olması için personelin bilgi ve becerilerinin geliştirilmesini zorunlu bir hale getirmiştir. Birçok işletme hizmet içi ve dışı eğitimlerle çalışanlarının eğitim ve gelişimine katkı sağlayarak hem kurumuna hem de çalışana katkı sağlamaktadır. Hizmet içi eğitimin verimliliği arttırmak, iş kazalarını ve iş stresini azaltmak, iş motivasyonunu ve iş tatminini arttırmak, işten ayrılma niyetini azaltmak gibi birçok çalışan tutum ve davranışı üzerinde etkisi bulunmaktadır. İş tatmini, işyerinde ana ihtiyaçların karşılanması olarak ifade edilir. Bir insanın işine ilişkin olumlu duygularını ifade eden iş tatmini, çalışma ortamı koşulları, meslek sistemi, iş ilişkileri ve kültürel faktörlerin etkisi gibi faktörlerden etkilenir. İş tatmininin günlük duygusal bir sevgi olduğu ve sosyal faktörleri etkilediği sonucuna varılabilir (Karimi ve Nejad, 2018: 387). Eğitim, kuruluşun doğru zamanda fikirleri uygulamaya koymasında yardımcı olur. Çalışanların hizmet içi eğitimi, iş tatminini olumlu yönde artırabilir (Ahmadi, 2014; Akt. Mirrezaei ve diğerleri, 2018: 135-136). İş tatmini, hizmet içi eğitim programlarından etkilenebilir. İyi tasarlanmış ve uygulanmış bir eğitim programı bu tatmine katkıda bulunabilir. Etkili yönetim işlevi için de bu kazanımların çoğu, kolaylaştırıcı rol oynamaktadır (Nayeri ve diğerleri, 2017: 2). Hizmet içi eğitim, çalışanlarda ferahlık ve iş tatmini duygusunu arttırır. Aithen (2000), çalışanların hizmet içi eğitim düzeylerini yüksek ve arzu edilen kalitede ayarlayarak, tutumlarının değiştirilebileceği sonucuna varmıştır. Bulguları, kurum ve kuruluş kalitesinin, hizmet içi eğitimlerinin kalitesiyle ilgili olabileceğini göstermiştir (Aithen, 2000; Akt. Damirchi ve diğerleri, 2014: 4). Her kurum, çalışanların işten ayrılma riskiyle karşı karşıya kalabilir. İşten ayrılma niyeti, kurum için yetenek kaybı, ek istihdam açısından kritik bir sorun teşkil eder (Anvari ve Amin, 2011: 294). Ayrıca, işten ayrılma niyeti kurum için önemli miktarda maliyete de neden olmaktadır. İşten ayrılma niyeti maliyeti, yeniden seçme, yeniden eğitme, fırsat maliyetleri ve çalışanların üzerine bırakılan moral düzeyinin düşürülmesi ile ilgili maliyetleri içerir. Bir kurum değerli çalışanlarını kaybettiğinde, bu maliyetler daha da ciddi bir hal alacaktır (Ali ve diğerleri, 2015: 879-880). Bu araştırma hizmet içi eğitim alan çalışanlarda iş tatmininin işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisini belirlemeyi amaçlamaktadır. Araştırmanın evrenini, bir ilin Havalimanı çalışanları oluşturmaktadır. Örneklemini ise, Milli Sivil Havacılık Güvenlik Programı eğitimine katılan terminal işletmecisi, güvenlik görevlileri, yer hizmetleri sağlayıcıları, mağazada çalışanlar, restorantta çalışanlar ve temizlik görevlileri gibi havalimanında çalışan 140 birey meydana getirmektedir. Araştırma nicel olup veri toplama aracı olarak anket kullanılmıştır. Anketler örnekleme dahil edilen 140 bireyin tamamına dağıtılmış % 100 geri dönüş sağlanmıştır. Ankette çalışanların demografik özellikleri, çalıştıkları işletmedeki aldıkları eğitimlere ilişkin bilgiler, iş tatmini ve işten ayrılma niyetini ölçen ifadeler yer almaktadır. Elde edilen veriler frekans, korelasyon ve regresyon analizleri ile test edilmiştir. Araştırmada kullanılan iş tatmini ölçeği Cook ve diğerlerinin (1981) çalışmasından alınmıştır. Ölçek 7 maddeden oluşmakta olup geçerliliği ve güvenilirliği test edilmiştir. Bu çalışmada da ölçeğin tek boyutta toplandığı ve güvenirliğinin (Cronbach alfa değerinin) 0,89 olduğu belirlenmiştir. İş tatminine verilen yanıtların ortalaması ise 4,44’tür (5 en yüksek skor). Bu da katılımcıların iş tatmin düzeylerinin yüksek olduğunu göstermektedir. İşten ayrılma niyetini ölçmek için Camman ve diğerlerinin geliştirdiği (1979) 3 maddelik ölçek kullanılıştır. Bu ölçek de tek boyutlu olup güvenilirliği 0,83 yani yüksek güvenilirliğe sahiptir. İşten ayrılma niyetine verilen yanıtların ortalaması ise 1,54’dür. Yapılan korelasyon analizi sonucunda iş tatmini ile işten ayrılma niyeti arasında negatif yönde anlamlı ilişki olduğu bulgulanmıştır. Hizmet içi eğitim alan çalışanlarda iş tatmini işten ayrılma niyetinin % 45,7’sini yordamakta olup, iş tatmininin işten ayrılma niyeti üzerinde anlamlı etkisi vardır.

Anahtar Kelimeler: Hizmet İçi Eğitim, İş Tatmini, İşten Ayrılma Niyeti