Ulaştırma ve Lojistik Kongreleri

İnsani Gelişme Endeksi, İnovasyon ve Büyümenin Nedensellik Analizi

Murat Aykırı
Dr. Öğr. Üyesi, Kafkas Üniversitesi, Kars, Türkiye

Ömer Uğur Bulut
Dr. Öğr. Üyesi, Kafkas Üniversitesi, Kars, Türkiye

Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) tarafından 1990 yılından itibaren yayınlanmakta olan “İnsani Gelişme Raporları’nda (HDI)” Türkiye’ye ait HDI değerleri incelendiğinde, 1990 yılından bu yana düzenli ancak sürekliliği olmayan yetersiz bir gelişme eğiliminin olduğu görülmektedir. Bu raporlara göre, Türkiye “yüksek insani gelişme” kategorisinde yer alan bir ülkedir. Bununla birlikte Türkiye ekonomisinin uzun yıllardan beridir orta gelir seviyesinde bulunduğu ve yüksek gelir seviyesine çıkma başarısını henüz gösteremediği de bilinen bir gerçektir. Oysaki sadece sermaye birikiminin önemsendiği ancak ekonomideki inovasyon ve insan boyutunun göz ardı edildiği bir gelişme anlayışının, büyüme ve kalkınmanın sürdürülebilirliği açısından pek mümkün olmadığı, yüksek gelir seviyesine çıkma başarısı göstermiş ülke deneyimlerine bakıldığında açıkça görülmektedir. Çalışmamızda bu düşünceden yola çıkarak, insani gelişme endeksi, inovasyon göstergeleri ve büyüme arasındaki nedensellik ilişkisi, Vektör Hata Düzeltme Modeli (VECM) ve Granger Nedensellik Testi ile analiz edilmeye çalışılmıştır. Kısa ve uzun dönem ilişkilerin analiz edildiği bu çalışmada değişkenlere ait 1990-2015 dönemi yıllık verileri kullanılmıştır. Elde edilen ekonometrik bulgular, insani gelişme endeksi, Araştırma ve Geliştirme (AR-GE) harcamaları ile büyüme arasında uzun dönemde karşılıklı nedensellik ilişkisinin olduğunu göstermiştir. Bununla birlikte AR-GE harcamaları ve yüksek teknoloji ihracatının büyüme ve patent başvurularındaki değişimleri, büyümedeki değişimlerin ise insani gelişme endeksi değerlerini kısa dönemde etkiledikleri sonucuna ulaşılmıştır. Kısa dönem ilişkilerin analizinde büyümenin, insani gelişme endeksi değerlerinin oluşmasında önemli bir faktör olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler: Türkiye, Nedensellik, İnovasyon, İnsani Gelişme Endeksi, Büyüme

Causality Analysis of the Human Development Index, Innovation and Growth

The United Nations Development Program (UNDP) has been preparing human development reports since 1990. When we examine the values of Turkey in these reports, it seems that there is a tendency of development which is regular but not continuous. According to these reports, Turkey are located in "high human development" category. Howewer it is a known fact that Turkish economy has been in the middle income level for many years and it hasn’t reached the high income levels yet. On the other hand, a mentality of the development that only the accumulation of capital cares, but the innovation and the human dimension in the economy are ignored, is unlikely to be sustainable in terms of growth and development. This is an evident when we look at the experiences of countries that have reached high income levels. In our study, it has been attempted to analyze the causality relationship between human development index, innovation indicators and growth by using Vector Error Correction Model (VECM) and Granger CausalityTests. Where short and long term relationships are analyzed in this study, annual data of related variables for 1990-2015 period are used. The obtained econometric findings has shown that there is a long-term mutual causality relationship between human development index, Research and Development (R & D) expenditures and growth. It has also been shown that R & D expenditures and high-technology exports affectes the growth and changes in the patent applications, and short-term impacts of human development index values of changes in growth is appeared. In the analysis of short-term relationships, it has been found that growth is an important factor in the formation of human development index values.

Keywords: Innovation, Causality, Human Developmen Index, Turkish Economy, Growth