Ulaştırma ve Lojistik Kongreleri

Türkiye Ekonomisinde 1980-2014 Döneminde Cari İşlemler Bilançosu (Cib) Açıkları-Dış Borçlanma İlişkisinin Analizi

Adem Üzümcü
Prof. Dr., Kafkas Üniversitesi, Kars, Türkiye

Nurcihan kırpık
Kafkas Üniversitesi, Kars, Türkiye

Gelişmekte olan ülkelerde cari işlemler bilançosu (CİB) açıkları ekonomide ciddi sorunlara neden olabilmektedir. Türkiye’nin CİB açıkları da son yıllarda en çok tartışılan konulardan biridir. Özellikle ithalat artışının yol açtığı dış ticaret ve CİB açıkları, doğrudan yabancı sermaye yatırımı yerine kısa vadeli dış borçlanma ile finanse edildiğinde ülkenin dış borcunun artmasına yol açmaktadır. Türkiye’nin son on yılda dış ticaret hacmi büyük oranda yükselmiş, ancak ihracata oranla daha fazla artan ithalat, iktisadi büyümenin olumlu etkilerine karşın, artan dış ticaret ve CİB açıkları yanı sıra hızla yükselen dış borçlanmaya yol açmıştır. Bu çalışmada, CİB açıkları ve dış borçlanmanın belirleyicileri teorik çerçevede ele alındıktan sonra Türkiye ekonomisi örneğinde iki değişken arasındaki ilişki, 1980-2014 dönemi için incelenmiştir. EKK regresyon sonuçlarına göre, incelenen dönemde Türkiye ekonomisinde CİB açıkları, uzun vadeli ve toplam düzeyde brüt dış borç stokunu artırdığı için iki değişken arasında pozitif ilişki bulunduğu görülmüştür. Eş-bütünleşme analizi sonucunda da Türkiye örneğinde CİB açıkları ile toplam brüt dış borç stoku arasında eşbütünleşme ilişkisinin bulunduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca Granger Nedensellik Analizi sonuçları bağlamında, CİB açıklarından uzun vadeli brüt dış borç stoku ve toplam brüt dış borç stokuna doğru tek yönlü nedensellik ilişkisi bulgusuna erişilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Türkiye, Dış Borç, CİB Açığı, EKK, Eşbütünleşme, Nedensellik Analizi

The Analysis Of Current Account Balances (Cab) Deficits And External Debt Relationship In Turkish Economy: 1980-2014

The current account balances (CAB) deficits in developing countries can cause serious problems in the economy. The CAB deficit is one of the most controversial issues in recent years in Turkish Economy. In particular, the increase in imports caused by the foreign trade and CAB deficits, leads directly to an increase in the country’s total external debt financed by shortterm external debt instead of foreign direct investment (FDI). Turkey’s foreign trade volume increased substantially over the last decade, but imports increased more than exports, despite the positive impact of economic growth, increasing trade and CAB deficits have led to rapidly rising external debt as well. In this study, after discussing the determinants of CAB deficits and external debt in theoretical framework, relations between the two variables (CAB deficits and gross external debt) were examined for the 1980-2014 period in Turkish case. According to the OLS regression results, CAB deficits in Turkish Economy in the period of 1980-2014 have been increasing long-term gross external debt stock and total gross external debt stock was found positive relationship between the two variables. As a result of co-integration analysis in Turkish Economy for this period, between the CAB deficit and the total gross external debt has reached the conclusion that the presence of co-integration relationships. It has also been reached in the context of the results of the Granger Causality Analysis, from CAB deficits to long-term gross external debt stock and gross external debt stock unidirectional causality findings.

Keywords: External Debt, OLS, Co-integration Analysis, Turkish Economy, Granger Causality, Current Account Deficit